موضوع «زندگی پس از مرگ» یکی از کهنترین و گستردهترین باورها در فرهنگهای انسانی است. در طول تاریخ، ملتها و تمدنهای گوناگون نظریهها و اعتقادات متفاوتی دربارهٔ آن داشتهاند. در ادامه مروری داریم بر دیدگاههای برخی از معروفترین فرهنگها و ادیان:
1. مصر باستان
مصریان باستان به شدت به زندگی پس از مرگ باور داشتند. آنها معتقد بودند روح پس از مرگ باید از آزمونهایی بگذرد تا به “سرزمین ابدی” برسد. فرایند مومیایی کردن هم برای حفظ بدن برای این سفر معنوی بود. قلب مرده را با پر عدالت الهه “ماعت” میسنجیدند؛ اگر قلب سنگینتر بود، روح نابود میشد.
2. هندوئیسم
در هندوئیسم، اعتقاد به تناسخ (reincarnation) وجود دارد. روح پس از مرگ به بدن دیگری منتقل میشود، و این چرخه (به نام سامسارا) ادامه مییابد تا روح از چرخه تولد و مرگ رهایی یابد و به موکشا (moksha) برسد.
3. بودیسم
مانند هندوئیسم، بودیسم نیز به تناسخ باور دارد، اما تأکید بیشتری بر رهایی از رنج و نروانا دارد. هدف، پایان دادن به چرخه تولد و مرگ از طریق آگاهی، مدیتیشن، و اخلاق است.
4. مسیحیت
مسیحیان به رستاخیز مردگان و زندگی جاوید در بهشت یا دوزخ پس از داوری نهایی خداوند باور دارند. بهشت جای پاداش ابدی و جهنم جای عذاب ابدی برای گناهکاران است.
5. اسلام
در اسلام، زندگی پس از مرگ از اصول اساسی ایمان است. پس از مرگ، روح وارد عالمی به نام برزخ میشود تا روز قیامت برسد. در آن روز، انسانها بر اساس اعمالشان مورد قضاوت قرار میگیرند. بهشت (جنة) برای نیکوکاران و دوزخ (جهنم) برای گناهکاران است.
6. یهودیت
باورهای یهودیان درباره زندگی پس از مرگ متفاوت است و بسته به فرقهها، ممکن است شامل رستاخیز، بهشت، یا باور به جهانی دیگر باشد. در کتاب مقدس، تمرکز بیشتر بر زندگی در این دنیاست، ولی نوشتههای بعدی مانند تلمود به زندگی پس از مرگ پرداختهاند.
7. سرخپوستان آمریکا (اقوام بومی)
اقوام بومی آمریکا دیدگاههای گوناگونی داشتند، اما اغلب به روح و جهانی دیگر باور داشتند. برخی قبایل معتقد بودند ارواح در دنیایی مشابه زمین اما روحانی ادامه زندگی میدهند.
8. فرهنگهای ژاپنی و چینی (مانند شینتو و تائوئیسم)
در شینتو، ارواح در “جهان ارواح” باقی میمانند و نیاز به احترام و یادآوری از سوی زندهها دارند. در تائوئیسم نیز زندگی پس از مرگ بهصورت ادامهی مسیر طبیعی روح در کیهان دیده میشود.